ถาม : ทำไมนั่งสมาธิต้องอยู่ในท่าทรมานร่างกายนั่งเก้าอี้หรือเตียงสบายๆได้หรือไม่ หรือการเข้าถึงธรรมะจะต้องพบทุกข์ก่อน

ตอบ : ตรงนี้ก็ไม่ได้กำหนดว่าต้องนั่งอย่างนั้นอย่างนี้ แต่ในพระไตรปิฎกที่พระพุทธเจ้าตรัสสอนเรื่องอานาปานสติ ท่านจะกำหนดว่า ตั้งกายตรง ดำรงสติมั่น คู้ขาเข้ามา ไม่ได้บอกว่าขัดสมาธินะ ให้คู้ขาม้วนขาเข้ามาพอประมาณ คือทำให้เราสบายในการนั่ง แต่ถ้าขัดสมาธิแล้วสบายเราก็ขัด บางคนขัดสมาธิเพชรด้วย อาตมาเคยลองดู มันไม่ง่วง มันหายง่วง เพราะมันปวดแม้จะง่วงหลับลงไปมันก็ไม่ออกจากกัน แล้วทำให้เส้นสันหลัเราตรง ถ้าไปนั่งเก้าอี้มันสบาย บางทีก็เอนหลังด้วย พอเอนหลังนานๆ ตัวไม่ตรง ลักษณะที่เอนหลังไม่ตรงมันจะเหนื่อยเหมือนกัน

            ฉะนั้นการที่ให้เราทรงตัวให้ดีคือนั่งขัดสมาธินั่นเอง นั่งขัดสมาธิทำตัวให้ตรง แล้วก็ไม่ใช่ให้ทรมานจนกระทั่งเราทนไม่ได้ ครูบาอาจารย์ท่านสอนก็บอกว่าทำเป็นระยะให้อินทรีย์สม่ำเสมอ เราอาจจะนั่ง 15 นาที เดิน 15 นาที แล้วก็มานั่งอีก 15 นาที ถ้านั่งได้นานกว่านั้นเราก็นั่งให้ถึง 30 นาทีแล้วก็ไปเดิน 30 นาที ต่อไป ก็เป็นชั่วโมงได้ ไม่ได้ให้ลำบากถึงกับทรมาน นั่งเก้าอี้ก็ได้ แต่อย่าเผลอให้สบายจนหลับ สบาย แต่ต้องไม่วางธุระในการบำเพ็ญเพียร ไม่ให้มันหลับ ถ้าเรานั่งอยู่เฉยๆ ปล่อยใจคิดอะไรไปเหม่อไป คือมันไม่มีสิ่งที่กระตุ้นความรู้สึกเรา มันสบายเกิน

           ถ้าคิดถูกแล้วนั่งอย่างไรก็ได้ ถ้าคิดผิดแล้วจะนั่งอย่างไรมันก็ทรมาน อยู่ที่ความคิดความเข้าใจ นั่งอย่างไรก็ได้ ให้อยู่ในอารมณ์เดียว อย่าเผลอให้มันสบายจนไม่ได้กำหนดอารมณ์อะไรเอาแต่ความสบายอย่างเดียวก็ไม่ได้อารมณ์สมาธิ ไม่ได้อารมณ์ปฏิบัติ

พระครูวิเวกธรรมานุกูล
วัดป่ากาญจนาราม นครพนม
สาขาสำรวจที่ 15 วัดหนองป่าพง
จากหนังสือ "ตอบตามธรรม เล่ม 2"