ถาม : กำหนดจิตเป็นการปิดกั้นความคิดหรือเปล่า?

ตอบ : กำหนดจิตพักผ่อนเสียก่อน จิตเข้าสมาธิ เป็นการพักผ่อนเอากำลังเสียก่อน พอกำหนดจิตเอากำลังจิตของเรามีกำลัง จิตของเราทำงานแล้วทีนี้ กำลังใจ คือ ความสงบ ถ้าจิตของเรามันวุ่นวายอยู่ มันก็ไม่มีกำลัง จิตมันวุ่นวายไม่มีกำลัง อ่อนไปทั้งตัวเลยวุ่นวายไปหมด ไม่รู้ว่าจะทำอะไรจิตมันไม่สงบ

           ถ้าจิตสงบแล้ว จิตมีกำลัง กำลังใจ คือ ความสงบ ถ้าเรามีกำลังจะทำงานอะไรมันก็ง่าย มีกำลังแล้วทีนี้ เรามีกำลังแล้ว พักผ่อนแล้ว ควรแก่การงานแล้ว เราก็ทำงาน ทีนี้ก็วิจัยวิจารณ์ พิจารณาธรรมะก็เกิดปัญญา มีแต่ความวิตกวิจารณ์ วิจัยวิจารณ์ พิจารณาหาเหตุผล เรืองปัญญา มันก็เกิดปัญญา

         ถ้าเราไม่เอาจิตพิจารณากาย พิจารณาอนิจจังทุกขังอนัตตา เหมือนกับมีดกับหิน เอาไปวางไว้เฉยๆแต่ไม่ลับมันจะคมไหม ถ้าเขาลับมีด เขาทำอย่างไร เขาต้องมีที่ลับมีด พิธีการของเขา เขาไม่วางไว้เฉยๆ ทีนี้มันก็คม จิตก็เหมือนกัน ควรแก่การงานแล้วก็ทำ ถ้าไม่ทำก็เหมือนกับสงบเฉยๆไม่เกิดปัญญา

        เบื้องแรกจิตของเราเวลาหดหู่ก็พยุงขึ้น ถ้ามันฟุ้งซ่านให้กดไว้ มีวิธีการ เวลาฟุ้งให้กด เหมือนกับเราหงุดหงิดฟุ้งซ่านรำคาญก็เพ่งกสิณ ผูกจิตไว้ ไม่ให้มันวุ่น เวลามันหดหู่ก็พยุงขึ้น เราต้องรู้จักวิธีการ เวลาหดหู่หรือว่าเวลาฟุ้งซ่านรำคาญต้องรู้จัก ถ้าเรามีกำลังใจทำอะไรก็ง่าย พิจารณาอะไรก็ออก ถ้ามีความสงบ แต่วุ่นวาย ไม่รู้จะทำอะไรจิตมันวุ่นมันก็ไม่มีกำลัง

พระครูภัทรธรรมสิริ (ดำรง สิริภทฺโท)
วัดป่าน้ำคำเกิ่ง อุบลราชธานี
สาขาวัดหนองป่าพงที่ 25
หนังสือตอบตามธรรม เล่ม 3