ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  เรื่องเคยมีมาแล้ว  ที่กรุงสาวัตถีนี้แหละ มีแม่บ้านคนหนึ่งชื่อว่าเวเทหิกา     เกียรติศัพท์อันงามของแม่บ้านเวเทหิกาขจรไปแล้วอย่างนี้ว่า แม่บ้านเวเทหิกา เป็นคนเสงี่ยม เจียมตน  เยือกเย็น

 

ภิกษุทั้งหลาย  ก็แม่บ้านเวเทหิกา  มีทาสีชื่อกาลี  เป็นคนขยัน  ไม่เกียจคร้าน จัดการงานดี  ต่อมานางกาลีได้คิดอย่างนี้ว่า  เกียรติศัพท์อันงามของนายหญิงของเราขจรไปแล้วอย่างนี้ว่า แม่บ้านเวเทหิกา เป็นคนเสงี่ยม  เจียมตน เยือกเย็น  ดังนี้  นายหญิงของเราไม่ทำความโกรธที่มีอยู่ภายในให้ปรากฏ  หรือไม่มีความโกรธอยู่เลย  หรือว่านายหญิงของเราไม่ทำความโกรธที่มีอยู่ในภายในให้ปรากฏ  ก็เพราะเราจัดการงานทั้งหลายเรียบร้อยดี  ไม่ใช่ไม่มีความโกรธอย่ากระนั้นเลย จำเราจะต้องทดลองนายหญิงดู  วันรุ่งขึ้นนางกาลีทาสี  ก็แสร้งลุกขึ้นสาย 

ภิกษุทั้งหลาย ฝ่ายแม่บ้านเวเทหิกา ก็ได้ตวาดนางกาลีทาสีขึ้นว่า เฮ้ย  อีคนใช้กาลี  นางกาลีจึงขานรับว่า  อะไรเจ้าข้า.

            เว.   เฮ้ย   ทำไมเองจึงลุกจนสาย.

            กา.   ไม่เป็นอะไรดอก   เจ้าค่ะแม่นาย

            นางจึงกล่าวอีกว่า  อีคนชั่วร้าย  ก็เมื่อไม่เป็นอะไร  ทำไมเองจึงลุกขึ้น จนสายดังนี้แล้วโกรธ ขัดใจ ก็หน้านิ่วคิ้วขมวด.

 

            ภิกษุทั้งหลาย ที่นั้นนางกาลีทาสีจึงคิดว่า นายหญิงของเราไม่ทำความโกรธที่มีอยู่ในภายในให้ปรากฏเท่านั้น ไม่ใช่ไม่มีความโกรธ  ที่ไม่ทำความโกรธที่มีอยู่ในภายในให้ปรากฏ  ก็เพราะเราจัดการงานทั้งหลายเรียบร้อยดี ไม่ใช่ไม่มีความโกรธ  อย่ากระนั้นเลย เราจะต้องทดลองนายหญิงให้ยิ่งขึ้นไป

 

ภิกษุทั้งหลาย  ถัดจากวันนั้นมานางกาลีทาสี  จึงลุกขึ้นสายกว่านั้นอีก ครั้งนั้น แม่บ้านเวเทหิกา ก็ตวาดนางกาลีทาสีอีกว่า เฮ้ย   อีกาลี.

            กา.   อะไร   เจ้าขาแม่นาย.

            เว.   เช้  ทำไมเองจึงนอนตื่นสาย.

            กา.   ไม่เป็นอะไรดอก   เจ้าค่ะ.

            นางจึงกล่าวอีกว่า เฮ้ย  อีตัวร้าย ก็เมื่อไม่เป็นอะไร  ทำไมเองจึงนอนตื่นสายเล่า  ดังนี้แล้ว  โกรธ  ขัดใจ ก็แผดเสียงวาจาที่ขัดใจ  ภิกษุทั้งหลายทีนั้น  นางกาลีทาสีจึงคิดว่า นายหญิงของเรา ไม่ทำความโกรธที่มีอยู่ในภายในให้ปรากฏเท่านั้น   ม่ใช่ไม่มีความโกรธ    ที่ไม่ทำความโกรธที่มีอยู่ในภายในให้ปรากฏ ก็เพราะเราจัดการงานทั้งหลายให้เรียบร้อยดี  ไม่ใช่ไม่มีความโกรธ อย่ากระนั้นเลย เราจะต้องทดลองให้ยิ่งขึ้นไปกว่านี้อีก ดังนี้  แต่นั้นมานางกาลีทาสีก็ลุกขึ้นสายกว่าทุกวัน ครั้งนั้น แม่บ้านเวเทหิกาผู้นาย  ก็ร้องด่ากราด  โกรธจัด  จึงคว้าลิ่มประตูปาศีรษะ  ด้วยหมายจะทำศีรษะทาสีให้แตก 

 

ภิกษุทั้งหลาย  คราวนั้น นางกาลีทาสีศรีษะแตก โลหิตไหลโซม จึงเที่ยวโพนทะนา แก่คนบ้านใกล้เคียงว่า  แม่พ่อทั้งหลาย เชิญดูการกระทำของคนเสงี่ยม เจียมตัว เยือกเย็นเอาเถิด  ทำไมจึงทำแก่ทาสีคนเดียวอย่างนี้เล่า เพราะโกรธว่านอนตื่นสหาย จึงคว้าลิ่มประตูปาเอาศรีษะด้วยหมายจะทำลายหัวข้า   ดังนี้  

 

ภิกษุทั้งหลาย  แต่นั้นมา  เกียรติศัพท์อันชั่วของแม่บ้านเวเทหิกาก็ขจรไปอย่างนี้ว่า แม่เรือนเวเทหิกา เป็นคนดูร้าย ไม่เจียมตัว  ไม่เยือกเย็น แม้ฉันใด   ภิกษุทั้งหลาย  ภิกษุบางรูปในพระธรรมวินัยนี้ก็ฉันนั้น เป็นคนสงบเสงี่ยมจัด เป็นคนเจียมตัวจัด เป็นคนเยือกเย็นจัด  ได้ก็เพียงชั่วเวลาที่ยังไม่ได้กระทบถ้อยคำอันไม่เป็นที่พอใจเท่านั้น       

 

ภิกษุทั้งหลาย     ก็เมื่อใดเธอกระทบถอยคำอันไม่เป็นที่พอใจเข้า  ก็ยังเป็นคนสงบเสงี่ยม  เจียมตัว  เยือกเย็นอยู่ได้    ภิกษุทั้งหลาย    เมื่อนั้นแหละควรทราบว่า  เธอเป็นคนสงบเสงี่ยม เป็นคนเจียมตัว  เป็นคนเยือกเย็นจริง ภิกษุทั้งหลาย เราไม่เรียกภิกษุรูปที่เป็นคนว่าง่าย  ถึงความเป็นคนว่าง่าย เพราะเหตุได้จีวร บิณฑบาต   เสนาสนะ แลคิลานปัจจยเภสัชบริขารว่า   เป็นคนว่าง่ายเลย   ข้อนั้นเพราะเหตุไร   เพราะภิกษุรูปนั้น     เมื่อไม่ได้จีวร    บิณฑบาต     เสนาสนะ    และคิลานปัจจยเภสัชบริขารนั้น    ก็จะไม่เป็นคนว่าง่าย  จะไม่ถึงความเป็นคนว่าง่ายได้ 

ภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุรูปใดแล  มาสักการะเคารพนอบน้อมพระธรรมอยู่ เป็นคนว่าง่าย ถึงความเป็นคนว่าง่าย  เราเรียกภิกษุรูปนั้นว่า เป็นคนว่าง่าย ดังนี้  เพราะฉะนั้นแหละ  ภิกษุทั้งหลาย  พวกเธอพึงศึกษาอย่างนี้ว่า  เราจักเป็นผู้สักการะเคารพ  นอบน้อมพระธรรม  จักเป็นผู้ว่าง่าย  จักถึงความเป็นคนว่าง่าย  ดังนี้.

 

ความบางตอนใน กกจูปมสูตร

# ม.มู ๑๘/๒๖๖/๒๕๗