พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ภิกษุทั้งหลายเปรียบเหมือนบุรุษผู้เดินทางไกล  พบท้วงน้ำใหญ่ฝั่งข้างนี้  น่ารังเกียจ  มีภัยตั้งอยู่เฉพาะหน้า ฝั่งข้างโน้นเกษม  ไม่มีภัย ก็แหละ เรือหรือสะพานสำหรับข้ามเพื่อจะไปสู่ฝั่งโน้นไม่พึงมี  บุรุษนั้นพึงดำริอย่างนี้ว่า ห้วงน้ำนี้ใหญ่แล ฝั่งข้างนี้น่ารังเกียจ มีภัยตั้งอยู่เฉพาะหน้า ฝั่งข้างโน้นเกษม ไม่มีภัย   ก็แหละเรือหรือสะพานสำหรับข้ามเพื่อจะไปสู่ฝั่งโน้นย่อมไม่มี  ถ้ากระไร  เราพึงรวบรวมหญ้าไม้   กิ่งไม้   และใบไม้มาผูกเป็นทุ่น   แล้วอาศัยทุ่นนั้น พยายามด้วยมือและเท้า พึงข้ามถึงฝั่งได้โดยความสวัสดี  ทีนั้นแล บุรุษนั้นรวบรวมหญ้า ไม้  กิ่งไม้ และใบไม้มาผูกเป็นทุ่น  อาศัยทุ่นนั้นพยายามด้วยมือและเท้า     พึงข้ามถึงฝั่งโดยความสวัสดี  

 

บุรุษนั้นข้ามไปสู่ฝั่งได้แล้ว  พึงดำริอย่างนี้ว่า ทุ่นนี้มีอุปการะแก่เรามากแล เราอาศัยทุ่นนี้ พยายามอยู่ด้วยมือและเท้า ข้ามถึงฝั่งได้โดยความสวัสดี  ถ้ากระไร เรายกทุ่นนี้ขึ้นบนศีรษะหรือแบกที่บ่า แล้วพึงหลีกไปตามความปรารถนา    

 

ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉนบุรุษนั้นผู้กระทำอย่างนี้ จะชื่อว่าถูกหน้าที่ในทุ่นนั้นบ้างหรือหนอ.     

 

ภิกษุทั้ง หลายกราบทูลว่า ข้อนั้นชื่อว่าทำไม่ถูก  พระเจ้าข้า.  

 

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า  ภิกษุทั้งหลาย  ก็บุรุษนั้นกระทำอย่างไรจึงจะชื่อว่าทำถูกหน้าที่ในทุ่นนั้น.  ในข้อนี้  บุรุษนั้นข้ามไปสู่ฝั่งแล้ว  พึงดำริอย่างนี้ว่า  ทุ่นนี้มีอุปการะแก่เรามากแลเราอาศัยทุ่นนี้  พยายามอยู่ด้วยมือและเท้า  จึงข้ามถึงฝั่งได้โดยความสวัสดี  ถ้ากระไร  ราพึงยกทุ่นนี้ขึ้นวางไว้บนบกหรือให้ลอยอยู่ในน้ำแล้วพึงหลีกไปตามความปรารถนา  

 

ภิกษุทั้งหลาย บุรุษนั้นกระทำอย่างนี้แล  จึงจะชื่อว่ากระทำถูกหน้าที่ในทุ่นนั้น  แม้ฉันใด  ภิกษุทั้งหลาย เราแสดงธรรมมีอุปมาด้วยทุ่นเพื่อต้องการสลัดออก ไม่ใช่เพื่อต้องการยึดถือฉันนั้นแล เธอทั้งหลายรู้ถึงธรรมมีอุปมาด้วยทุ่นที่เราแสดงแล้วแก่ท่านทั้งหลาย  พึงละแม้ซึ่งธรรมทั้งหลายจะป่วยการกล่าวไปไยถึงอธรรมเล่า.

 

ความบางส่วนใน

อลคัททูปมสูตร

# ม.มู ๑๘/๒๘๐/๒๘๗